zondag 2 augustus 2015

Een klein leven

Recensie van A Little Life (2015) van Hanya Yanagihara.

Traditiegetrouw moet, na een flitsend debuut, het tweede werk van een schrijver tegenvallen. Van die veronderstelling blijft weinig heel na het lezen van A Little Life (2015). Hanya Yanagihara heeft een modern meesterwerk geschreven dat haar debuut The People in the Trees (2013) op alle fronten overtreft.

A Little Life is het verhaal van vier vrienden die elkaar als studenten ontmoeten in New York en samen de weg naar volwassenheid lopen. Stukje bij beetje leren we hun voorgeschiedenis kennen. Maar een van de vrienden, Jude, blijft lang in duister gehuld. Langzaam ontdekken we waar hij vandaan komt, hoe hij als kind op straat is gevonden en in een klooster gewoond heeft, en dat er dingen gebeurd zijn die het daglicht niet kunnen verdragen.

Het verhaal draait om Jude, om zijn pogingen om de schaamte voorbij te komen en over zijn traumatische verleden te gaan spreken. Het gaat ook over de pogingen van zijn vrienden om hem bij te staan, om hem te helpen het leven het hoofd te bieden. Jude is psychisch en lichamelijk ernstig beschadigd. Zijn worsteling om anderen en zichzelf te vertrouwen, om zichzelf te respecteren en liefde te ontvangen, wordt met pijnlijke precisie beschreven.

De voorgeschiedenis van Jude is schokkend, en dat is licht uitgedrukt. Steeds als je denkt dat je het ergste gehad hebt, dat de grenzen van de menselijke wreedheid bereikt zijn, test Yanagihara je uithoudingsvermogen met een nieuwe verschrikking. Het lezen van A Little Life lijkt soms een emotionele uitputtingsslag, waarin je langzaamaan murw geslagen wordt totdat je geen verwachtingen, geen hoop meer hebt, enkel nog mee kan bewegen met het onverbiddelijke ritme van het verhaal, als zeewier met de zuiging van het getij.

Het is een boek van contrasten. Yanagihara sleurt de lezer naar de donkerste uithoeken van het leven op aarde, maar ze toont ook het licht: liefde, mededogen, en onvoorwaardelijke vriendschap. Juist in de momenten van kortstondige lichtheid raakt ze het meest. Ook over een gebroken leven, lijkt ze te zeggen, kan het licht van liefde schijnen, al is het maar voor even. Daardoor is A Little Life een hopeloze maar geen deprimerende roman.

De kracht van A Little Life ligt, behalve in de grote moed van de schrijfster, ook in de volledige afwezigheid van ironische of literaire pretenties. Het proza heeft een heldere gratie die nooit afleidt van het verhaal. Nergens zegt Yanagihara 'kijk eens hoe goed ik kan schrijven' of 'kijk eens hoe intelligent ik ben'. Ze dient het verhaal, niet haar eigen schrijverschap, en heeft alles weg geschaafd wat tussen de lezer en het verhaal in zou kunnen staan.

A Little Life is een heftig boek, dat heftige reacties oproept. Zo begint de recensent van de Los Angeles Times met een bekentenis: dit is het enige boek, schrijft ze, dat ik als volwassene las en dat "left me sobbing". In de New Yorker wordt gesproken van een boek "that can drive you mad, consume you, and take over your life". Qua emotionele impact kunnen weinig romans wedijveren met A Little Life; alleen het beste werk van Hubert Selby Jr komt wellicht in de buurt.

Uiteindelijk is het een roman over vriendschap; dat is het enige wat weerstand biedt aan de verschrikkingen in het leven van de hoofdpersoon. In een interview zei Yanagihara hierover: “The 20th century was all about romance, but that is quite a recent idea. Friendship is perhaps a purer relationship.” In hun vriendschap vinden de hoofdpersonen troost en betekenis, en kan ook de lezer een reden vinden om door te gaan, meer dan 800 pagina´s lang, door een verhaal dat veel vergt maar ook veel geeft: een louterende ervaring van onvergetelijke intensiteit. 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten